Impact maken we samen
Karim is volmondig voorstander van Deep Democracy. Ook organiseert hij trajecten om de toekomst samen vorm te geven. Meer weten? karim@squarewise.nl
Macht aan het burgerberaad
Karim Maarek (hij/ hem)
Even een radicaal gedachte-experiment: stel je eens voor dat burgers meer zijn dan stemvee. We krijgen niet één keer per vier jaar invloed, maar met regelmaat en op de grote thema’s. Revolutionair? Welnee. Het bestaat al. Sterk in opkomst in Nederland en daarbuiten. Het heet een burgerberaad.
Dit half jaar buigen 175 Nederlanders zich over de vraag hoe we in de toekomst gaan eten, spullen gebruiken en reizen op een manier die beter is voor het klimaat. Het eerste Nationale Burgerberaad over het klimaat.aar er zijn al tientallen gehouden in verschillende gemeenten en provincies.
Wat is een burgerberaad?
Een groep gelote burgers, representatief voor de samenleving, komt samen om zich grondig te buigen over een lastig vraagstuk. Niet op basis van polariserende meningen en partijdiscipline, maar op basis van dialoog, feiten en gedeelde verantwoordelijkheid. Geen lobbyisten, geen mediahypes of scoringsdrift via sociale media – maar gewone mensen die, eenmaal in gesprek, niet lijnrecht tegenover elkaar kunnen blijven staan.
Burgerberaden zijn nú cruciaal
Volgens de Edelman Trust Barometer heeft minder dan 40% van de bevolking in veel Westerse landen nog vertrouwen in hun nationale regeringen.
Burgerberaden zijn geen alles-in-een-oplossing, maar een noodzakelijke doorontwikkeling van een systeem dat onvoldoende werkt. Permanent campagnevoerende politici kunnen het helaas niet veroorloven om tot inkeer te komen, of naar gezamenlijkheid te zoeken. Dan worden ze meteen als zwak getypeerd. In een burgerberaad zien de deelnemers dat juist als hun kracht. Zij kijken met elkaar graag naar het gezamenlijke belang en die van toekomstige generaties.
Fuck polarisatie, wij willen méér samenwerking
Een burgerberaad koos in het katholieke Ierland voor het recht op abortus. In de regio Oost-België voerden ze in 2019 een permanente, gelote burgerraad in. In Frankrijk bracht een beraad van 150 burgers talloze voorstellen om het klimaatbeleid te versterken. Veel maatregelen strandden bij de politiek, maar hebben inmiddels toch hun weg naar de samenleving gevonden.
De sleutel
Anders dan in het parlement, waar er gedebatteerd wordt om de verschillen nog eens te benadrukken, draait het in een burgerberaad om luisteren, begrijpen en wegen. De leden worden begeleid in het zoeken naar overeenstemming en het inzetten van verschil. Mensen zijn in kleine, diverse groepen sneller geneigd tot empathie en nuance. Samen een opgave én een ruimte delen – letterlijk elkaar in de ogen moeten kijken – maakt dat men elkaar op wil zoeken en begrijpen.
De macht in het beraad zelf
Ook binnen een burgerberaad heb je met machtsvraagstukken te maken. Wie heeft de opdracht bepaald en wordt die vertrouwd en omarmd? Zijn de experts onafhankelijk of hebben zij een belang en hoe ga je daar goed mee om? Want sturing ligt op de loer. En zijn de gespreksbegeleiders en de beraadsleden in staat om alle stemmen goed te horen of zijn er sommige personen of perspectieven die te veel zendtijd krijgen?
Diep democratisch is er één voorwaarde voor de wijsheid en potentieel van de groep maximaal benutten: dat er gezegd kan worden wat er gezegd moet worden. Een enorme opgave, misschien zelfs een illusie met zo’n grote groep.
Meer macht delen geeft onze democratie veerkracht terug
De neiging bij de politiek kan zijn om zo’n burgerberaad niet serieus te nemen. Of bang te zijn om controle te verliezen over wat er moet gebeuren. Want politieke opvolging is noodzakelijk. Zoals David Van Reybrouck stelt: ‘Het slechtst denkbare scenario is dat je burgers serieus laat nadenken, en dan niks met hun ideeën doet.’
Hoe zou de landbouw er nu uitzien als 10 jaar geleden samen met alle partijen en de boeren een groot overleg was gehouden?
Burgerberaden zijn geen concurrent van de politiek, maar bondgenoot. Ze kunnen de kloof tussen bestuur en samenleving dichten, mits ze verankerd worden in de politieke besluitvorming. Niet alle vraagstukken zijn geschikt voor de politieke arena. Gelote burgers kunnen helpen waar politici vastlopen.
Modern leiderschap
Leiders die dit omarmen, tonen modern leiderschap: niet voor, maar met de samenleving de toekomst vormgeven. Als je laat zien dat de mening van burgers echt meetelt, dan groeit je legitimiteit en dus je macht om dat te doen wat nodig is.
We kunnen blijven klagen over de politiek – of haar vernieuwen. Burgerberaden bieden een uitweg uit cynisme en stilstand. Ze maken collectieve intelligentie mogelijk; samen tot besluiten komen, zelfs als het moeilijk is.
De keuze is aan ons. Verdedigen we een uitgehold systeem tot niemand nog wil meedoen? Of maken we het opnieuw van ons allemaal?
Dit artikel is een ingekorte versie dat eerder verscheen in HD Magazine.
